Είναι το τμήμα της φιλοσοφίας που μελετά την ύπαρξη μέσω της έρευνας των βασικών αρχών του πραγματικού. Η καταγωγή του όρου ανάγεται στην έκδοση των έργων του Αριστοτέλη υπό την επιμέλεια του Ανδρόνικου του Ροδίτη (1ος αιώνας π.Χ.).
Σ’ αυτή την έκδοση τα αριστοτελικά γραπτά που αφορούσαν τα υπερβατικά προβλήματα της πραγματικότητας βρισκόταν τοποθετημένα μετά τα γραπτά που αφορούσαν τη φύση, 'Φυσική' και γι’ αυτό ονομάστηκαν 'Μεταφυσική'.
Από τη λογοτεχνική έννοια του όρου ‘’οι πραγματείες που ακολουθούν εκείνες γύρω από τη φύση’’ πέρασε έπειτα στο να περιγράφει τη θεωρία που περιλαμβάνεται σε τέτοιες πραγματείες, δηλαδή τη θεωρία των βασικών αρχών του σύμπαντος πέρα από την νοητή πραγματικότητα.
Ο Αριστοτέλης προσδιόρισε αυτή τη θεωρία ως πρώτη επιστήμη και πιο συγκεκριμένα θεώρησε ότι αντικείμενο αυτής είναι το ον ως ον, δηλαδή η πραγματικότητα όπως αυτή ορίζεται σε εκείνες τις καθολικές απόψεις που είναι κοινές σε όλες τις ξεχωριστές πραγματικότητες, αντικείμενο των επιμέρους επιστημών. Η μεταφυσική κατ’ αυτή την έννοια παρουσιάζεται ως απόλυτη γνώση, έχοντας τον πρώτο λόγο πάνω σ’ όλες τις επιστήμες στις οποίες παρέχει τις αρχές πάνω στις οποίες θεμελιώνονται όλοι οι τομείς της γνώσης.
Γι’ αυτό ακριβώς η μεταφυσική υποβλήθηκε σε αυστηρή κριτική από τους Διαφωτιστές και από τον Καντ που απόδειξε το αβάσιμο μιας μεταφυσικής που θεωρείται επιστημονική.
Η σύγχρονη σκέψη υπέβαλε σε κριτική κάθε φιλοσοφία που ισχυρίζεται ότι θα δώσει μια τελειωτική και οριστική εξήγηση της πραγματικότητας και της γνώσης.
Πηγή: «Εγκυκλοπαίδεια ΤΟΜΗ 2000» (CD) | ISBN: 960-8115-16-7