Χρήσιμες πληροφορίες για να δυναμώσετε τη μνήμη σας

Λεπτομέρειες

Κατηγορία: Νοημοσύνη

Τελευταία Ενημέρωση στις Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου 2013 16:12

Δημοσιεύτηκε στις Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου 2011 01:18

Η μνήμη αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις πιο μυστηριώδεις και θαυμαστές λειτουργίες του οργανισμού. Χωρίς μνήμη δεν θα μπορούσαμε να υπάρξουμε ως άτομα, αλλά και ως ανθρώπινο είδος, θα ήμασταν τελείως διαφορετικοί.

H δυνατότητα να θυμόμαστε είναι τόσο απαραίτητη στην καθημερινή μας ζωή ώστε όταν νοιώσουμε ότι εξασθενίζει πανικοβαλλόμαστε και το μυαλό μας πάει κατευθείαν στο κακό. Θεωρούμε ότι η εξασθένιση αυτή αποτελεί προάγγελο διαφόρων ασθενειών που χαρακτηρίζονται από απώλεια μνήμης, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ.  Ευτυχώς τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η λειτουργία της μνήμης είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που επηρεάζεται από πλήθος παραγόντων. Το ότι ξεχάσαμε που έχουμε βάλει τα κλειδιά μας δεν σημαίνει βέβαια ότι έρχεται το τέλος!  Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι η μνήμη εξασκείται και υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μας βοηθούν να βελτιώνουμε την μνημονική μας ικανότητα. Τρόποι που χρησιμοποιούν με μεγάλη επιδεξιότητα άνθρωποι οι οποίοι θεωρούνται τέρατα μνήμης.

Εγκέφαλος: το πιο πολύπλοκο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Χάρη στις προόδους που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στη νευροφυσιολογία και στις απεικονιστικές τεχνικές του εγκεφόλου έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε αυτό τον τομέα. Έτσι, έχει διαπιστωθεί ότι στη λειτουργία της μνήμης συμβάλλουν τα περισσότερα τμήματα του εγκεφάλου, καθώς σε άλλη περιοχή σχηματίζονται οι μνήμες, σε διαφορετική αποθηκεύονται και με την βοήθεια διαφορετικών περιοχών ανακαλούνται. Είναι εκπληκτικό το πώς ο εγκέφαλος ξεχωρίζει τα άξια προς απομνήμόνευση ερεθίσματα και το πώς στη συνέχεια επιλέγει αυτά τα οποία θα αποθηκευτούν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

Βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη μνήμη

Στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, η χωρητικότητα της οποίας είναι ιδιαίτερα μεγόλη, αποθηκεύονται για ένα μικρό χρονικό διάστημα (έως λίγα λεπτά) οι νεοεισερχόμενες πληροφορίες. Από εκεί, οι πληροφορίες εκείνες που θα  αποθηκευτούν μόνιμα προωθούνται, αφού υποστούν την κατάλληλη επεξεργασία, στην μακροπρόθεσμη μνήμη, ενώ οι υπόλοιπες διαγράφονται. Στα ηλικιωμένα άτομα η βραχυπρόθεσμη μνήμη εξασθενεί, ενώ οι πληροφορίες που είναι εγγεγραμμένες στην μακροπρόθεσμη μνήμη διατηρούνται καλύτερα. 'Ετσι εξηγείται και η αδυναμία τους πολλές φορές να συγκρατήσουν πρόσφατα γεγονότα, ενώ θυμούνται με λεπτομέρειες γεγονότα που συνέβησαν πρίν πάρα πολλά χρόνια.

Μνήμη και ηλικία

Οπως κόθε τι στο ανθρώπινο σώμα ο εγκέφαλος υφίσταται τη φυσιολογική φθορό του χρόνου .Με το πέρασμα των χρόνων η ικανότητα να απομνημονεύουμε καινούργιες πληροφορίες και η ικανότητα να τις ανακαλούμε μειώνεται. Ετσι, ενώ και νέοι μπορεί να είχαμε, παραδείγματος χάρη, μια αδυναμία στο vα συγκρατούμε αριθμούς τηλεφώνων, (γεγονός στο οποίο δεν δίναμε ιδιαίτερη σημασία), όταν στην ηλικία των τριάντα ή των σαράντα η ικανότητα μας αυτή μειώνεται ακόμα περισσότερο λόγω της φθορός του χρόνου. θεωρούμε ότι αρχίζουμε και αντιμετωπίζουμε σοβαρό πρόβλημα, χωρίς βέβαια να ισχύει κάτι τέτοιο. Επιπλέον, παλαιότερες πληροφορίες χάνονται, προΚειμένου να δημιουργηθεί χώρος να αποθηκευτούν καινούργιες, κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό. Αν δεν συνέβαινε αυτό θα εξαντλούνταν η αποθηκευτική ικανότητα του εγκεφάλου. Το ποιές από τις παλαιότερες πληροφορίες χάνονται από τη μακροπρόθεσμη μνήμη και ποιές διατηρούνται είναι μια εξίσου πολύπλοκη διαδιKασία που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.

Γιατί ξεχνάμε εύκολα

Στις μέρες μας ο εγκέφαλος καλείται να επεξεργαστεί πλήθος πληροφοριών που έχουν σχέση τόσο με την δουλειά όσο και με τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Και όλα αυτά, κάτω από συνθήκες έντονου στρες με ελάχιστα διαλείμμαια χαλάρωσης. Είναι φυσικό λοιπόν κάποια στιγμή οι μνημονικές ικανότητες του εγκεφάλου να εξαντλούνται, καθώς δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για επεξεργασία των νεοεισερχόμενων πληροφοριών. Την ώρα που σας απασχολούν σημαντικά θέματα στην δουλειά σας, ενώ ταυτόχρονα έχετε να τακτοποιήσετε και κάποιες οικογενειακέc εκκρεμότητες είναι λογιΚό να ξεχάσετε τον κωδικό της πιστωτικής σας κάρτας.

Δεν μπορούμε να απομνημονεύσουμε ή να θυμηθούμε κάτι εύκολα όταν:
-κόνουμε κότι ενώ ταυτόχρονα σκεφτόμαστε κάτι άλλο
-έχουμε έντονο στρες
-η προσπάθειά μας να απομνημονεύσουμε ή να θυμηθούμε κάτι διακόπτεται συνεχώς
-δεν είμαστε συγκεντρωμένοι
-βιαζόμαστε
-βρισκόμαστε υπό την επίδραση έντονων συγκινησιακών καταστόσεων
-έχουμε καταβάλλει διαρκή, έντονη πνευματική προσπάθεια
-έχουμε καταναλώσει αλκοόλ ή έχουμε πάρει ορισμένα φάρμακα.

Οταν ισχύει ένας ή περισσότεροι από τους παραπόνω παρόγοντες είναι επόμενο να μην μπορούμε να απομνημονεύσουμε πολλές καινούργιες πληροφορίες, αλλό και να δυσκολευόμαστε να ανακαλέσουμε πληροφορίες που βρίσκονται αποθηκευμένες στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Η αδυναμία αυτή δεν είναι τα πρώτα συμπτώματα της νόσου του Αλτσχάιμερ και δεν υπόρχει λόγος να προσθέτουμε καινούργια όγχη στον εαυτό μας.

Βοηθώντας τη λειτουργία της μνήμης

Ώταν θέλουμε να απομνημονεύσουμε ένα σημαντικό αριθμό νέων πληροφοριών ή να θυμηθούμε μια σειρά πληροφοριών με ακρίβεια πρέπει πρώτα απ'όλα να είμαστε ήρεμοι και ξεκούραστοι. Το άγχος δεν βοηθά σε τίποτα και μόνο εμπόδια μπορεί να προκαλέσει. Πριν ξεκινήστε την προσπάθεια δώστε στον εαυτό λίγο χρόνο να χαλαρώσει, να αυτοσυγκεντρωθεί και προσπαθήστε να απομονωθείτε από το περιβάλλον. Ξεχάστε όποιο άλλο πρόβλημα σας απασχολεί. Έτσι και αλλιώς δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι'αυτό, τη συγκεκριμένη στιγμή. Ο καλύτερος τρόπος για να θυμάστε κάτι είναι να το έχετε καταλάβει, να το έχετε αφομοιώσει. Τα ξενύχτια και οι ταχύρυθμες επαναλήψεις της τελευταίας στιγμής κουράζουν το μυαλό και κάνουν την προσπάθειά σας πιο δύσκολη. Ο εγκέφαλος μπορεί να λειτουργεί σε πλήρη ένταση για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Μετά, η απόδοσή του πέφτει. Κάντε συνεπώς μικρά διαλείμματα σε τακτά χρονικά διαστήματα, κατά την διάρκεια των οποίων, αν είναι εφικτό, προσπαθήστε να χαλαρώσετε τόσο το σώμα όσο και το πνεύμα σας.

Η σημασία της οργάνωσης

Η οργάνωση αποτελεί επίσης ένα ακόμα βασικό παράγοντα που βοηθά σημαντικά στη λειτουργία της μνήμης. Πληροφορίες αταξινόμητες που δεν συνδέονται η μία με την άλλη χάνονται πολύ πιο εύκολα. Οργανώστε την ύλη σας και βρείτε τις σχέσεις που συνδέουν τις πληροφορίες μεταξύ τους. Έτσι, η μία πληροφορία θα σας οδηγεί στην άλλη χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Η οργάνωση των πληροφοριών τα παλαιότερα χρόνια είχε αναχθεί σε τέχνη καθώς το μόνο αποθηκευτικό και εύχρηστο μέσο που είχαν στην διάθεσή τους οι άνθρωποι, ήταν το μυαλό τους.
Μια τέχνη που στις μέρες μας έχει ξεχαστεί καθώς βασιζόμαστε (Όλο και περισσότερο) στα τεχνικά μέσα!! Η οργάνωση αυτή δεν αφορούσε μόνο στην ταξινόμηση και στην υποδιαίρεση της ύλης σε επιμέρους ενότητες που συνδέονταν άμεσα μεταξύ τους. Ένα κύριο χαρακτηριστικό της ήταν η χρήση μνημονικών κανόνων. Ο πρώτος που πιστεύεται ότι εφάρμοσε έναν μνημονικό κανόνα ήταν ο αρχαίος έλληνας ποιητής Σιμωνίδης.

Τι είναι οι μνημονικοί κανόνες

Οι μνημονικοί κανόνες είναι μέθοδοι χάρη στις οποίες μπορούμε να θυμόμαστε μεγόλο όγκο πληροφοριών με ακρίβεια. Στηρίζονται στη σύνδεση των άγνωστων πληροφοριών με πληροφορίες που κατέχουμε ήδη πολύ καλά. Για παρόδειγμα, όταν θέλουμε να θυμηθούμε μια λίστα πραγμάτων μπορούμε να συνδέσουμε κάθε αντικείμενο της λίστας με τα κύρια μέρη της διαδρομής από το σπιτι στο γραφειο η με τα αντικειμενα που υπαρχουν στο δωμάτιό μας. Ακούγεται παράξενο αλλά παλαιότερα και μέχρι την καθιέρωση της τυπογραφίας αποτελούσε μια
κλασσική μέθοδο προκειμένου οι άνθρωποι να θυμούνται κείμενα, ημερομηνίες, γεγονότα! κ.α.

Νους υγιής εν σώματι υγιές

Κλασικό και πάντα επίκαιρο. Η καλή λειτουργία του εγκεφάλου επηρεάζεται άμεσα από τη καλή λειτουργίά του σώματος. Καλός ύπνος, σωστή διατροφή, αποφυγή βλαπτικών συνηθειών (τσιγάρο, αλκοόλ). Δραστηριότητες που χαλαρώνουν και αποβάλλουν την ένταση είναι απαραίτητες αν θέλουμε να διατηρούμε την πνευματική μας ευεξία. Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε μια εποχή που απαιτεί κυρίως πολύωρη πνευματική εργασία η οποία πολλές φορές είναι μονότονη και αγχωτική. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να συσσωρεύεται ένταση στο σώμα η οποία αν δεν εκτονωθεί λειτουργεί σαν μπούμερανγκ και δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την προσπάθειά μας.
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ ότι πολλοί όνθρωποι την ώρα που ασχολούνται με σωματικές δραστηριότητες (για παράδειγμα, τρέχουν), συγκεντρώνουν πολύ καλύτερα της σκέψεις τους και αφομοιώνουν της πληροφορίες που έχουν προσλόβει, καθώς το μυαλό τους εργάζεται με απόλυτη ηρεμία. Άλλοι πάλι κατά την διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων είναι απόλυτα αφοσιωμένοι σε αυτές, με αποτέλεσμα το μυαλό να βρίσκει τον απαραίτητο χρόνο προκειμένου να ξεκουραστεί και να χαλαρώσει. Από την άλλη πλευρά ο εγκέφαλος για να εργαστεί χρειάζεται ενέργεια. 'Οταν πίνετε καφέδες και το πρώτο γεύμα σας είναι το βραδινό μην έχετε ιδιαίτερες απαιτήσεις από το μυαλό σας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι θα πρέπει να τρώτε συνέχεια και ότι βρίσκετε μπροστά σας. Φάτε ένα καλό πρωινό και κατά τη διάρκεια της μέρας φροντίσετε να φάτε κάτί τις μεσημεριανές ώρες ένα γεύμα, ενώ στα μεσοδιαστήματα διατηρήστε την ενέργεια σας με φρούτα ή χυμούς.

Το τσιγάρο τέλος, που πολλοί θεωρούν ότι τους βοηθάει στην συγκέντρωση, μόνο αρνητικά αποτελέσματα έχει στην λειτουργία της μνήμης και του εγκέφαλου. !
Πώς θα είμαι σίγουρος;

Αν παρ' όλες τις προσπάθειές σας και τα όσα αναφέραμε πιο πάνω τα προβλήματα μνήμης δυσκολεύουν σημαντικά την καθημερινότητά σας τότε μην διστάσετε να επισκεφτείτε τον γιατρό σας, προκειμένου να διαπιοτώσει πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα και να σας συμβόυλέψει για το πώς θα το αντιμετωπίσετε.

Η γυμναστική της μνήμης

Οπως οι μυς χάνουν την δύναμη και την ευλυγισία τους όταν δεν χρησιμοποιούνται, με τον ίδιο τρόπο και η μνήμη όταν δεν χρησιμοποιείται χάνει σημαντικό μέρος των δυνατοτήτων της. Η εξάσκηση αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα που συμβάλλει στη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας μέχρι τα βαθιά γεράματα. Η παρατηρητικότητα, η εστίαση, η ικανότητα επιλογής, οργάνωσης και συσχέτισης των πληροφοριών και η χρήση μνημονικών κανόνων είναι δεξιότητες που καλλιεργούνται και βελτιώνονται εντυπωσιακά με τη συχνή χρήση και εξάσκησή τους. Προσπαθείτε να τις εξασκείτε με κάθε ευκαιρία και να τις χρησιμοποιείτε όποτε πρέπει να απομνημονεύσετε ή να ανακαλέσετε πληροφορίες. Στο τέλος θα αυτοματοποιηθούν και θα εντυπωσιαστείτε με το πόσο έχει βελτιωθεί η μνημονική σας ικανότητα.

Το άρθρο επιμελήθηκε η ιατρός κα Αθανασία Γιακουμή στο Περιοδικό 30 ημέρες υγείας, τεύχος Νο 8 Ιούλιος-Αύγουστος 2003